Koe hā 'a e 'uhinga 'a e Tohitapu 'i he'ene lave ki he “Papitaiso ki he mate?”

Koe vaitafe Kāleli 'i Soatani na'e papitaiso ai 'a Sisū. This article is also available in English: What does the Bible mean when it refers to the "Baptism of the dead?" English Answer…

Tokolahi 'a e kakai 'oku nau puputu'u 'i he akonaki 'a e Mamonga fekau'aki moe papitaiso ki he mate, koe akonaki 'eni 'oku matu'aki kehekehe 'aupito ai 'a e Mamonga´ mei he Kalisitiane´. 'Oku hanga 'e he folofola 'a e 'Otua 'o fāo'i 'a e fiema'u fakafo'ituitui ki hono tali 'a e kosipeli; 'oku 'ikai tefito 'a e fakamo'ui 'i ha ngāue lelei 'a ha taha kehe. 'Oku ta tu'olahi, hono taukave'i 'e he kau Mamonga 'oku poupou'i 'e Paula 'a e akonaki ki he papitaiso ki he mate 'ia I Kolinitō 15:29, "Kae 'ikai, pea koe hā 'e fai 'ekinautolu kuo papitaiso ki he mate? Kapau 'e 'ikai 'aupito toetu'u 'a e mate? Koe hā 'oku papitaiso ai 'akinautolu ki he mate?" Tokolahi 'a e kau Kalisitiane ia 'oku 'ikai tenau 'ilo ha tali ki he taukave ko'eni. Na'e poupou'i 'e Paula 'a e to'onga makehe ko'eni?

'I he taimi na'e tohi ai 'a Paula ki he kakai Kolinitō, na'a ne hoha'a ki he anga 'enau mahino'i 'a e toetu'u. Ko Kolinitō koe kolo 'i Kalisi pea na'e fu'u lahi ai 'a e kau poto fakafilōsefa. Na'e 'ikai ha palopalema ia 'i he 'atamai 'a e Kalisi 'i hono tali 'a e fakamatala ki he "toetu'u." Kae kehe, 'i he taimi na'e lea ai 'a e kau Kalisi ki he "toetu'u" na'a ne 'uhinga 'aki 'eia ki he toetu'u fakalaumālie 'aia 'oku tau'ataina 'a e laumālie mei he ngaahi me'a fakamāmani pea mei he kovi 'o e nāunau fakamāmani. Koe "toetu'u", na'e ako'i 'e Palato, 'e hoko ia ki he tokotaha kotoapē 'i he hili e mate. Na'e tokanga 'a Paula ki he fakamatala 'a e Kalisitiane fekau'aki moe toetu'u 'oku 'ikai ki he fakalaumālie pē, ka ki he fakamātelie foki. Na'a ne fakafekiki'i na'e toetu'u 'a Kalaisi 'i he sino. Pehē 'e Paula, "Pea kapau 'oku 'ikai toetu'u 'a Kalaisi, pea 'oku tae'aonga 'emau malanga, pea tae'aonga mo ho'o mou tui foki. (vs. 14)."Muimui atu ki he fakahā ko'eni, na'e fakamahino 'e Paula 'a e mahu'inga 'a e mahino'i 'a e mo'oni 'a e toetu'u na'e 'i he sino, "Kae 'ikai, pea koe hā 'e fai 'ekinautolu kuo papitaiso ki he mate, 'o kapau 'e 'ikai 'aupito toetu'u 'a e mate? koe hā 'oku papitaiso ai 'akinautolu ki he mate? (vs. 29)" Koe veesi faingata'a 'eni. He 'oku lahi hono faka'uhinga'i 'i he ngaahi founga kehekehe:

• 'Epifanesi, koe taha 'oe fanga tamai 'i he siasi he kuonga mu'a, na'a ne mahino'i 'eia 'oku 'uhinga 'eni ki hono ngāue'aki ki hono fakahinohino 'a Kalaisi ki he kakai koia 'oku nau tokoto 'i he mohenga. Kae kehe koe mahino ia ko'eni 'oku 'ikai ke fe'unga ia moe potu tohi pe koe lea 'oku ngāue'aki 'i he veesi ko'eni.

• Tokolahi 'oku nau fakafekiki'i 'oku 'uhinga 'a e veesi ko'eni ki he papitaiso 'a e kau tui 'oku nau "'i tu'a" 'i he siasi. Kae kehe, 'i he mahino 'a Paula 'a e “Siasi” 'o kau fakataha ai moe kau tui, kehekehe ia mei he sio 'a e kau Kalisitiane Katolika 'i he laui senituli kimui.

• Koe toe sio 'e taha na'e pukepuke ia 'i he kuonga lotoloto 'aia 'oku 'uhinga ia ki he ngāue'aki ki he kau tui 'oku nau tokoto 'i he lalo mohenga 'o e kau taetui kuo nau mate. 'E 'eke 'ehe pātele ki he mate pe 'oku loto ke papitaiso mo fakamolemole'i 'ene ngaahi angahala. Koe tokotaha mo'ui koia 'oku tui te ne tali fakamo'omo'oni hake leva ia 'e he tokotaha koia 'oku 'i he lalo mohenga, pea 'e papitaiso leva 'a e tokotaha mate, Koia ai na'e lipooti koe ngāue ia ko'eni na'e fai ia 'i he kuonga lotoloto, ka 'oku 'ikai ha fakamo'oni ia na'e hoko 'a e me'a ko'eni 'i he taimi 'oe kau 'aposetolo pe koe ngāue 'eni na'e 'uhinga kiai 'a Paula.

• 'Oku kei 'iai 'a e ni'ihi 'oku nau fokotu'u pe na'e mahalo na'e 'iai ha fa'ahinga lotu kehe na'e 'i Kolinitō 'aia na'e papitaiso hanau kau memipa 'i he tu'unga 'oe kau mate, meimei tatau moe mōtolo fakamamonga. 'Oku tokanga 'a e kau laulea 'oka pau koe tu'unga 'eni, kuo pau ketau manatu'i na'e 'ikai fakapapau'i 'e Paula pe tene faka'ikai'i 'ae ngāue ko'eni; ka na'e ngāue'aki mo'oni pe ia ke fakamahino 'a e mahu'inga 'a e toetu'u. Koe vaivai'anga 'oe sio ko'eni he na'e 'ikai hiki 'i he hisitolia ha lotu he na'a nau ngāue'aki 'a e papitaiso ki he mate 'i he taimi pe kuonga koia 'i Kolinitō.

• Koe me'a faka'osi´ leva, 'aia 'oku meimei hangehangē 'oku ofi ange hono 'uhinga, koe papitaiso ki he mate 'oku 'uhinga ia kiate kinautolu 'oku nau loto vivili ke faka'ilonga'i 'akinautolu koe Kalisitiane 'aia na'a nau fuesia mo fou 'i he mamahi moe fakatanga 'o hangē ko kinautolu na'e mo'ui 'i mu'a koe fakatātā kiate kinautolu. Koe kakai ia ko'eni na'e a'u pe ia ki he'enau loto'aki 'a e mate ma'a Kalaisi koeuhii na'e taukave'i kiate kinautolu koe toetu'u 'a e mate koe mo'oni.

'Oku 'iai 'a e ngaahi me'a mahu'inga lalahi 'e tolu ki hono ma'u 'a e faikehekehe 'i he veesi ko'eni. Koe 'uluaki tafa'aki mahu'inga 'oku tokanga kiai koe fo'ilea “papitaiso.” Koe taha 'oe 'uhinga 'oe papitaiso ke “faka'ilonga'i” 'I he taimi na'e unu ai 'e Litea 'a e konga 'oe tupenu 'i he siaā 'oku fonu ai 'a e lanu valeti, 'e liliu 'a e tupenu ki he lanu koia. Kuo papitaiso 'a e tupenu 'i he lanu. Koe papitaiso ko'eni 'oku 'uhinga ki he fakauku pe unu, ka 'oku toe 'uhinga ki he faka'ilonga'i. 'I he taimi kotoapē 'oku papitaiso ai 'a e tokotaha tui kotoapē 'i he huafa 'o Sisū Kalaisi, 'oku 'ikai koe fakauku pe meleuku 'i he vai “mā'oni'oni,” ka kuo faka'ilonga'i 'a e tokotaha tui koia mo Sisū Kalaisi.

Koe konga hono ua 'oku mahu'inga 'aupito moia ketau mahino'i 'a e veesi ko'eni 'a e fo'ilea koe “mo/fe'unga mo/ma'ae/(for).” Koe fokotu'unga 'oe fo'i sētesi ko'eni koeuhii koe fo'ilea 'oku liliulea koe “mo/fe'unga mo/ma'ae” 'i he ngaahi Tohitapu lahi, 'aia 'e toe fu'u mahinoange 'i he fo'ilea koe “koe fakafofonga 'o” pe “'i he tu'unga 'o.” Koia ai, na'e 'iai 'a e kau tui na'e faka'ilonga'i (papitaiso) 'i he tu'unga 'oe kau mate. Koe fakatonulea ko'eni 'oku 'uhinga lelei 'aupito ia 'i he Kaliki koeuhii koe anga fakafonua 'oku hiki 'i he potu tohi.

'Oku 'ilo 'e he Kalisi kotoapē 'a e ngāue 'a 'Alekisanita koe Lahi 'i he'ene ikuna 'a mamani. 'I ha ngaahi ta'u si'i, ne laka atu 'a 'Alekisanita mo'ene kau tau 'i he ngaahi konitineniti, 'one pule'i 'aia kotoapē 'oku fakafepaki kiate ia. Koe malohinga 'a e kau tau 'a 'Alekisanita na'e 'iloa koe Greek phalanx (na'e 'ilo mo kamata 'e he'ene Tamai ko Filipe 'o Masetonia, ka na'e toki fakalelei'i 'e 'Alekisanita). Koe founga koia na'e ngāue'aki 'e he phalanx na'e pehē ni: kuo pau ke tu'u laine 'a e kau sōtia 'o faka'otu loloa 'i ha ngaahi laine. Koe kau tangata koia 'oku nau mu'omu'a tenau to'o ha ngaahi sila malu'i 'aia 'oku ne malu'i 'akinautolu mei honau 'ulu ki honau va'e. Pea koe sōtia kotoapē 'oku muimui 'iate ia 'oku 'iai 'a e sila 'oku ne to'oto'o 'eia ha tao loloa, 'aia 'oku hili mai he uma 'o e kau sōtia 'oku nau to'o 'a e sila 'i mu'a 'iate kinautolu. Koia ai, 'i he taimi 'oku nau fetaulaki ai moe fili 'oku nau halakaka 'iate kinautolu. Kapau 'e mate 'a e sōtia koia 'i he laine mu'a, koe sōtia hoko tene tukuange 'ene tao ka ne to'o 'a e sila pea 'e hoko atu 'eia 'a e laine lolotonga koia 'oku nau laka atu pe. Pea koe tangata hono ua tene to'o 'eia 'a e sila “'i he tu'unga 'o" pe ('i he funga 'o) e sōtia koia kuo mate 'aia na'a ne to'o 'a e sila.”

'I he ngaahi poini mahu'inga ko'eni 'e tolu, 'oku mahu'inga 'aupito ke mahino'i 'a e 'uhinga 'a Paula ki he ngaahi veesi ko'eni. 'I he mahino'i koia 'a e mo'oni ki he toetu'u 'i he sino (mo tae'aonga 'oka pau na'e 'ikai hoko 'a e toetu'u), na'e fehu'i 'e Paula, “Koe hā 'oku mamahi ai mo mate 'a e tokolahi ma'a Kalaisi 'oka pau na'e 'ikai ha toetu'u? 'I homou mamata ki he mate 'a e ni'ihi ma'a Kalaisi, 'oku mou pehē teu fie mamahi 'o tatau mo ia 'oku nau fai 'oka pau na'e 'ikai teu tui ki he toetu'u?” Na'a ne fakahā, “Kae 'ikai, pea koe hā 'e fai 'ekinautolu kuo papitaiso ki he mate, 'o kapau 'e 'ikai 'aupito toetu'u 'a e mate? koe hā 'oku papitaiso ai 'akinautolu ki he mate? Koe hā 'oku tau 'i he tu'unga fakatu'utamaki ai 'i he houa kotoa? 'Oku ou fakahā 'i homou fiefia 'aia 'oku ou ma'u 'ia Kalaisi Sisū ko ho tau 'Eiki, 'oku ou mate 'i he 'aho kotoapē. He kapau, 'o hangē koe lea 'a e tangata, kuou tau moe fanga manu 'i 'Efesō, koe hā hono 'aonga kiate au, 'o kapau 'oku 'ikai toetu'u 'a e mate? KETAU KAI PEA INU, HE TE TAU MATE 'APONGIPONGI.” (I Kolinitō 15:29-32)

Na'e tui mo'oni 'a Paula ki he mo'ui kaha'u. Koe me'a ia na'e lava ai kene foaki 'ene mo'ui lolotonga ma'a Kalaisi. He kapau na'e 'ikai falala ia ki he palōmesi 'a Kalaisi ki he toetu'u, na'e 'ikai mei faka'atā 'a Paula ke fakamamahi'i ia. Kuo pau ketau fehu'i hifo kiate kitautolu, “'Oku tau tui pau ki he toetu'u, pea mo'etau mo'ui 'i he kaha'u fakataha mo Kalaisi?” Kapau koe tali 'oku 'io, kuo pau ketau felotoi ketau mamahi ma'a Kalaisi 'i he mo'ui ko'eni, 'o muimui ki he fakatātā 'a e kau mā'oni'oni kimu'a 'iate kitautolu. 'Oku ekinaki mai 'a Paula kiate kitautolu ketau to'o hake 'a e sila 'akinautolu kuo tāmate'i ma'a Kalaisi, 'o siofia 'a e pale 'oku tatali kiate kinautolu 'oku 'ofa kiate ia.

[ 'Oka pau 'oku tokoni 'a e ki'i fakamatala ko'eni, kataki fakamolemole pe koe hā pe ha'o me'a'ofa ke tokoni ki hono totongi 'a e ngaahi fakamole ki hono langa 'a e ngāue ko'eni 'i he tui 'aia 'oku 'ata ia kiate koe pea mo ho'o fāmili! Me'a'ofa kotoapē 'oku to'o tukuhau. ]

ChristianAnswers.Net/tongan
Christian Answers Network
PO Box 577
Frankfort KY 40602